Ωλίαρος
Η κυκλική αυτή διαδρομή αποτελεί την εισαγωγική πεζοπορία του Δικτύου ANTIPAROS ROUTES, αγγίζοντας τα όρια ενός απογευματινού περίπατου. Ενδείκνυται για κάθε ηλικία και φυσική κατάσταση και προτείνεται αν θέλετε να απολαύσετε το ηλιοβασίλεμα με την αντίθετη φορά από αυτή που περιγράφεται.
Οι υγρότοποι της Αντιπάρου
Οι δύο υγρότοποι που θα συναντήσετε στη διαδρομή αυτή ανήκουν στο ειδικό καθεστώς προστασίας του εθνικού καταλόγου μικρών, νησιωτικών υγροτόπων. Οι υγρότοποι είναι περιοχές που καλύπτονται μόνιμα ή εποχικά από ρηχό νερό (γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό), με παρουσία υδροχαρούς βλάστησης και υδρομορφικών εδαφών. Ο πρώτος υγρότοπος καλείται που θα συναντήσετε «Πάνω Ψαραλυκή» όπου όταν εξατμίζεται το θαλασσινό νερό με την επίδραση της θέρμανσης από τον ήλιο και τον αέρα αποτελεί έναν τόπο συλλογής αλατιού. Ο δεύτερος υγρότοπος καλείται «Λιμνοθάλασσα Παλιάς Αλυκής», όπου συγκεντρώνεται νερό εφόσον επικοινωνεί με τη θάλασσα λόγω της επίπεδης και αμμώδους ακτής και της κατάλληλης δράσης των θαλάσσιων ρευμάτων. Η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων γιορτάζεται στις 2 Φεβρουαρίου για να μας θυμίζει την οικολογική αξία τους και τη συμβολή τους στη διατήρηση της ζωής!
Σιφνέικος Γιαλός – Ακρωτήρι Βουρνά
Το πρώτο χιλιόμετρο της διαδρομής σας ανεβάζει σε ένα από τα βορειότερα ακρωτήρια της Αντιπάρου, το οποίο πήρε το όνομά του από τον προσανατολισμό του. Το ακρωτήρι Βορεινά ή Βουρνά για τους ντόπιους, αποτελεί ένα απομονωμένο καταφύγιο για τον επισκέπτη που θέλει να εξερευνήσει το νησί. Παράλληλα, η θέα από το ξωκλήσι του Σταυρού σας δίνει μια πανοραμική άποψη των νησίδων Κάτω Φυρά (Διπλό) και Πάνω Φυρά (Κάβουρας). Από εδώ ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται την ύπαρξη του διαύλου μεταξύ των δύο νησίδων, όπου τα αμμώδη αβαθή δίνουν τη δυνατότητα πεζοπορίας στη θάλασσα από νησί σε νησί! Το τέλος της διαδρομής θα σας ανταμείψει με μια βουτιά στην παρθένα και άγρια παραλία.
Σιφνέικος Γιαλός – Λιβάδι (Κάμπος)
Η διαδρομή αρχικά διαγράφεται σε ύψωμα από το οποίο μπορείτε να απολαύσετε τη θέα προς το Χωριό και στη συνέχεια τη θέα προς τις δύο ψαραλυκές. Κατόπιν συναντώνται αγροτόσπιτα (αγροικίες) και καλλιέργειες, όπως αμπέλια και ελιές, μέχρι το τέλος της διαδρομής. Τις αγροικίες οι ντόπιοι τις αποκαλούν «κατικιές» και τα κτίσματα αυτά υπακούουν στις αρχές της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, είναι πέτρινα και έχουν μια σειρά από βοηθητικές κατασκευές της αγροτικής οικονομίας, όπως φούρνο και αλώνι. Η Αντίπαρος συνεισφέρει στην ανασυγκρότηση της κυκλαδίτικης αμπελουργίας και στη διατήρηση των αυτόχθονων οινοποιήσιμων ποικιλιών. Η παραγωγή του τσίπουρου (σούμα κατά την τοπική διαλεκτό) και τα «Καζανέματα» αποτελούν κοινωνικό γεγονός κατά τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο. Η ευαισθητοποίηση σχετικά με τη διεύρυνση της προστασίας της βιοποικιλότητας και στην αμπελουργία αλλά και η εν γένει προστασία και ανάδειξη της αγροτικής κληρονομιάς αποτελούν σημαντικά στοιχεία για τη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς!
Η διαδρομή αυτή προτείνεται να γίνει με συνέχεια τις Διαδρομές 6 και 6Β (συνολικός χρόνος πορείας 3 ώρες και 15 λεπτά) και ο βαθμός δυσκολίας είναι μέτρια και μέτρια διαδρομή αντίστοιχα. Έτσι θα μυηθείτε στη χρήση των παλιών ημιονικών δρόμων του νησιού την εποχή που οι κάτοικοι της Αντιπάρου κινούταν με τα πόδια ή με τα ζώα!
Η διαδρομή μπορεί να γίνει και με ποδήλατο κατάλληλο για ορεινή ποδηλασία και ο βαθμός δυσκολίας της είναι εύκολη. Στην περίπτωση αυτή προτείνεται η συνέχεια στις Διαδρομές 6 και 6Β όπου ο βαθμός δυσκολίας είναι μέτρια και εύκολη διαδρομή αντίστοιχα.
Κακή Σκάλα – Προφήτης Ηλίας
Ο Προφήτης Ηλίας, η ψηλότερη κορυφή του νησιού μόλις 300μ. πάνω από το ύψος της θάλασσας κατέχει το προνόμιο της θέας 15 νησιών, αποτελώντας τη «βίγλα» της Αντιπάρου. Το ομώνυμο ξωκλήσι κατασκευάστηκε το 1937 από τους κατοίκους του νησιού. Χαρακτηριστική είναι η προσφορά του Ιωάννη Πατέλη, ο οποίος δούλευε τότε στα μεταλλεία της περιοχής. Με επιμονή και υπομονή παρέα με το γαϊδουράκι του, όποτε έβρισκε ευκαιρία, φόρτωνε υλικά και τα μετέφερε στην κορυφή για το χτίσιμο της εκκλησίας.
Μεγάλα Μοναστήρια – Κακή Σκάλα
Στην περιοχή Μοναστήρια εντοπίζεται έντονη ερευνητική δραστηριότητα για μεταλλοφορίες η οποία εξελίχθηκε κατά το τέλος του 19ου αιώνα. Η κύρια μεταλλευτική περιοχή είναι αυτή της «Κακιάς Σκάλας» όπου πραγματοποιήθηκε η παλαιότερη συστηματική εκμετάλλευση κοιτάσματος στην Αντίπαρο από τη Γαλλική Εταιρεία Λαυρίου. Το μετάλλευμα που εξορύχθηκε ήταν η λεγόμενη «καλαμίνα», ένα κοίτασμα ψευδαργύρου (σμισθωνίτης). Στην ευρύτερη περιοχή Μοναστήρια – Μπουγιούκα συναντάται επίσης η πλειονότητα των μεταλλείων για εκμετάλλευση μολύβδου. Μάρτυρες της μεταλλευτικής δραστηριότητας είναι οι εκτεταμένοι σωροί στείρων υλικών που έχουν αποτεθεί σε διάφορα ύψη της πλαγιάς καθώς και τα ερείπια των κτιρίων εξυπηρέτησης των εργατών και του λοιπού προσωπικού των μεταλλείων. Τέλος, πάνω στη γεωδιαδρομή συναντώνται επιφάνειες πετρωμάτων με ενσωματωμένα οξείδια μαγγανίου και σιδήρου καθιστώντας τη ένα ζωντανό μακροσκοπικό εργαστήριο πετρολογίας και ορυκτολογίας.
Κακή Σκάλα – Άγιος Γεώργιος
Η Διαδρομή αναπτύσσεται σε χωματόδρομο μέτριας έως κακής βατότητας. Αποτελεί τη διαδρομή με την οποία θα προσεγγίσετε ή θα αφήσετε πίσω σας τον παραθεριστικό οικισμό του Αγίου Γεωργίου, ανάλογα με την κατεύθυνση που θα επιλέξετε να την ακολουθήσετε. Ο οικισμός ξεκίνησε να αναπτύσσεται από το 1975 από έναν οικοδομικό συνεταιρισμό με ρυμοτομικό σχέδιο και με όραμα τη δημιουργία πρότυπου «νησιώτικου» οικισμού. Απέναντι από τον οικισμό βρίσκονται τα νησιά Τσιμηντήρι και Δεσποτικό, τα οποία έχουν ιδιαίτερη αρχαιολογική σημασία και μπορείτε να τα επισκεφθείτε με καραβάκι.
Προφήτης Ηλίας – Άγιος Γεώργιος (Καμπιά)
Η διαδρομή αναπτύσσεται σε μονοπάτι μέσα σε συστάδες κωνοφόρων και μακκίας βλάστησης. Ο όρος μακκία βλάστηση χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους αείφυλλους πλατύφυλλους θάμνους, οι οποίοι αποτελούν χαρακτηριστικό τύπο μεσογειακού οικοσυστήματος. Οι συστάδες αυτές δημιουργούνται στα χαμηλά και μέσα υψόμετρα, σε υπόστρωμα κυρίως ασβεστολιθικό. Συγκεκριμένα, συναντώνται πυκνές συστάδες Pistacia Lentiscus (Σχίνος) και Juniperus phoenicea (Φίδα). Το εν λόγω μονοπάτι εξυπηρετούσε τη μετακίνηση με μουλάρια, από και προς τον Άγιο Γεώργιο διαμέσου της κορυφογραμμής της Καμπιάς και αποτελεί τμήμα του κύριου άξονα που συνέδεε το νότιο με το βόρειο τμήμα του νησιού αποκαλούμενο ως ο «Πάνω Δρόμος» ο ορεινός.
Δίπλα στον άξονα ανάπτυξης του μονοπατιού θα συναντήσετε ένα κάθετο όρυγμα (πηγάδι), υπόλειμμα από την εξορυκτική δραστηριότητα αργυρούχου γαληνίτη στα βόρεια της περιοχής του Αγίου Γεωργίου. Σας παρακαλούμε να θαυμάσετε το όρυγμα από απόσταση και να μην σκύψετε από πάνω του για να εξερευνήσετε το βάθος του!
Σπήλαιο Αντιπάρου – Απάντημα
Το Σπήλαιο της Αντιπάρου συνδέεται άρρηκτα με την ιστορία του τόπου μιας και αποτέλεσε έναν σημαντικό πόλο έλξης πολλών επισκεπτών, ήδη από τα χρόνια των Μεγάλων Περιηγήσεων (18ος - 19ος αιώνας). Οι χαραγμένες επιγραφές που βρίσκονται στο διάκοσμο του σπηλαίου είναι ανεξάντλητη πηγή ιστοριών, θρύλων και πληροφοριών για τους διάσημους - και μη - επισκέπτες του. Παράλληλα, αποτέλεσε για τους κατοίκους του νησιού καταφύγιο στα χρόνια της πειρατείας, εξ΄ ού και η ονομασία του ως Καταφύγι, δηλαδή καταφύγιο. Το σπήλαιο φημίζεται για τον αρχαιότερο σταλαγμίτη της Ευρώπης (45 εκ. χρόνια) και τον πλούσιο λιθωματικό του διάκοσμο.
Στην ημιονική οδό που θα διασχίσετε μέχρι και πριν 25 χρόνια πραγματοποιούνταν η ανάβαση για το σπήλαιο με μουλάρια ως εθιμοτυπικό. Στο παρόν, το πανηγύρι του Αγίου Ιωάννη του Σπηλιώτη αποτελεί ακόμα ένα έθιμο ζωντανό, το οποίο γίνεται στις 8 Μαΐου!
Τα μεταλλεία σιδήρου της Αντιπάρου
Χαρακτηριστικά σημεία της διαδρομής αποτελούν τα υπολείμματα της εξορυκτικής διαδικασίας του παλαιού μεταλλείου σιδήρου, το οποίο λειτούργησε το διάστημα 1890 – 1910. Το σιδηρομετάλλευμα της περιοχής αποτελείται από αιματίτη, γκαιτίτη και λειμωνίτη. Ο αιματίτης ονομάζεται έτσι λόγω της αιματέρυθρης χροιάς που αφήνει και χρησιμοποιείται ως ημιπολύτιμος λίθος αλλά και στη βιομηχανία. Ο γκαιτίτης έλαβε το όνομά του προς τιμήν του Γερμανού ποιητή, συγγραφέα και φιλοσόφου Γιόχαν Βόλφραμ φον Γκαίτε, λόγω των σημαντικών εμφανίσεων του στη Γερμανία και ο λειμωνίτης έχει το κίτρινο χρώμα της ώχρας. Τα μέταλλα αγκαλιάζουν την καθημερινότητα μας και βρίσκονται παντού γύρω μας!
Τα μεταλλευτικά έργα που αναπτύχθηκαν στην περιοχή έχουν εγκαταλειφθεί χωρίς να ληφθεί κανένα μέτρο προστασίας και ως εκ τούτου απαιτείται η προσοχή σας. Εκτός από τα έργα εξόρυξης του σιδηρομεταλλεύματος παρατηρούνται επίσης κατάλοιπα βοηθητικών έργων της εξόρυξης, όπως λαξευτοί και λιθόστρωτοι δρόμοι, κτιριακές εγκαταστάσεις και ράμπες φόρτωσης του μεταλλεύματος.
Σωρός – Φανερωμένη
Το νότιο τμήμα της Αντιπάρου δομείται από ηφαιστειακά πετρώματα σχηματίζοντας ιδιαίτερους γεωλογικούς σχηματισμούς. Στον όρμο της Φανερωμένης, εντοπίζονται χαρακτηριστικές μορφές κυψελοειδούς αποσάθρωσης των ηφαιστειακών πετρωμάτων, γνωστές ως ταφόνι (tafoni). Τα ταφόνι σχηματίζονται από την έντονη αιολική και χημική αποσάθρωση. Ο πιο πιθανός μηχανισμός δημιουργίας τους είναι όταν το αλάτι εισέρχεται διαλυμένο στο νερό σε μικρορωγμές του βράχου. Με την εξάτμιση του νερού σχηματίζονται κρύσταλλοι άλατος που γεμίζουν τους κενούς χώρους και ασκούν τάσεις στο εσωτερικό των βράχων, με αποτέλεσμα ποσότητα του πετρώματος να αποσπάται, και με το πέρασμα του χρόνου οι κοιλότητες που δημιουργούνται να παίρνουν όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Επίσης, το τμήμα αυτό της Αντιπάρου ανήκει στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 με τίτλο «Νησίδες Πάρου και Νότια Αντίπαρος» και κωδικό GR 4220025 (Ζώνη Ειδικής Προστασίας).
